Dawniej słodkości we Włoszech przygotowywało się głównie na rodzinne uroczystości oraz święta kościelne. Wykorzystywano przede wszystkim świeże produkty, które ze względu na klimat różniły się na północy i południu kraju. Regiony północe wyróżnia dodatek: jabłek, kasztanów, owoców leśnych oraz desery z kremami zrobionymi z mleka, masła i śmietany. Sera ricotta, migdałów i fig używa się przede wszystkim w centralnych Włoszech, natomiast na południu królują suszone owoce i pistacje. Im dalej na południe na talerzu robi się coraz bardziej kolorowo, słodko i egzotycznie.

Oprócz klimatu wpływ na desery miały wydarzenia historyczne, dzięki którym w jednych regionach pojawiały się produkty, które w innych częściach kraju były niedostępne. To za sprawą Arabów na Sycylię czy Sardynię dotarły egzotyczne owoce, nauczyli oni też wyspiarzy sztuki cukierniczej. Miłość do słodkości łączy wszystkich mieszkańców południa. Uwielbiają oni oblane miodem ciasta, kandyzowane owoce, zajadają się również marcepanem, noszącym nazwę pasta reale, czyli królewski.

Jednym z najstarszych i chyba najpopularniejszych na całym świecie deserów kojarzonych z Italią są lody. Jednak nie pochodzą one z Włoch, lecz z Chin. O pojawieniu się lodów w Europie krąży kilka tez. Podobno były one znane już w starożytności a Rzymianie wzbogacili ich smak, dodając do nich miód, orzechy czy fiołki. Inna historia wskazuje na Marco Polo, który miał przywieźć przepis na lody z podróży na Daleki Wschód. Sycylijczycy zaś twierdzą, że lody dotarły na wyspę wraz z Arabami. Niezależnie jednak od pochodzenia, to za sprawą Włochów lody rozprzestrzeniły się po Europie, by w końcu zawładnąć całym światem. Początkowo były to jedynie sorbety, czyli mrożona woda z miodem i dodatkami. Najpopularniejsze dziś, mleczne lody, powstały około 1690 roku w Neapolu, kiedy to w traktacie o mrożonych deserach zamieszczono przepis na lody z dodatkiem mleka. Warto też wspomnieć, że pierwsza lodziarnia została otwarta przez Sycylijczyka - Francesco Procopio de’Coltelli, który przybył do Paryża z królową Katarzyną Medycejską.

Sycylijską odmianą sorbetu jest granita, która przypomina na wpół rozmrożone lody. Można ją dostać w wielu owocowych smakach w lodziarniach lub na ulicy w małych budkach. Sycylijczycy często na letnie śniadanie zajadają się drożdżowymi broszkami, popijając je właśnie granitą.

Poza lodami, tradycyjnym i liczącym wiele lat przysmakiem jest drożdżowe ciasto panettone pochodzące z Mediolanu. Jest to wysoka baba, pakowana w kartonowe pudełka. Dawniej przygotowywało się je na szczególne okazje, dodając do chleba suszone owoce i miód. Po dziś dzień panettone podaje się jako tradycyjne ciasto na Boże Narodzenie. Najczęściej babka serwowana jest z kremem z serka mascarpone lub popijana włoskimi winami czy likierem Amaretto.

Innym smakołykiem przygotowywanym na Święta są toskańskie panforte i pan pepato. Są to płaskie ciasta, których głównym składnikiem są bakalie i suszone owoce, w smaku przypominają zaś nasz piernik. Panforte to po włosku „mocny chleb”, pan pepato natomiast oznacza „chleb z pieprzem”. Nazwa wzięła się od jednego ze składników ciasta - pieprzu, którego dodatek nadaje pikantnego smaku.

Toskania kojarzy się też z panna cotta, czyli delikatną śmietanową babeczką serwowaną na zimno. Istnieje wiele wariacji tego deseru, bowiem do śmietany dodaje się owocowe musy, wanilię, czekoladę lub skórkę cytrynową. Całość chłodzi się w małej foremce a następnie serwuje na talerzyku oblaną owocowym sosem.

Jednak najbardziej rozpoznawalnym włoskim kremowym deserem jest tiramisu. Włosi jedzą je zazwyczaj rano z filiżanką mocnego espresso. Deser ten, jak wskazuje nazwa, ma „unieść” jedzącego, czyli dodać energii. Zależnie od regionu istnieje wiele wersji tego smakołyku. Tradycyjnie składa się on z trzech warstw: namoczonych w kawie i winie Marsala biszkopcików, serka mascarpone i jajek oraz warstwy kakao lub czekolady.

Terminem biscotti Włosi określają wszystkie rodzaje ciastek, jednak te najpopularniejsze to biscotti di Prato, pochodzące z Toskanii. Są kruche i chrupiące, dzięki temu, że wypieka się je dwukrotnie. Do biscotti dodaje się z orzechy lub bakalie – migdały, pistacje, morele czy rodzynki.

Innymi słynnymi ciastkami są amaretti. Piecze się je z ubitych na pianę białek i zmielonych migdałów z dodatkiem likieru Amaretto. Ciasteczka te pochodzą z północy Włoch, która obfituje w drzewa migdałowe. Amaretti najczęściej jada się popijając deserowym winem lub likierem albo dodając je do lodów lub innych deserów.

Włosi przez długi czas w roku mogą cieszyć się świeżymi owocami, które również stanowią podstawę wielu deserów. Najbardziej ulubioną owocową wariacją jest sałatka macedońska, którą kocha cała Italia. Wykorzystuje się do niej dostępne owoce – pomarańcze, jabłka, truskawki, brzoskwinie i polewa sokiem z cytrusów lub likierem.

Owoce są także składnikiem kruchych ciast zwanymi crostata. Na ciasto wykłada się najczęściej waniliowy krem lub ser ricotta, który dekoruje się świeżymi owocami.