Czym są suplementy diety?

Suplementy diety stanowią skoncentrowane źródło składników odżywczych lub innych substancji o żywieniowym lub fizjologicznym efekcie działania. Ich stosowanie sprzyja uzupełnieniu codziennej diety deficytowej w niektóre składniki mineralne czy witaminy.

Czy są nam one niezbędne?

Należy pamiętać, że zarówno nadmiar jak i niedobór niektórych substancji jest szkodliwy. Nadmierne i długotrwałe przyjmowanie produktów witaminowo-mineralnych może wywołać nieprzyjemne skutki uboczne, takie jak: zwiększoną pobudliwość, bóle głowy, wzdęcia, zaparcia, biegunki, łysienie, zaburzenie rytmu serca.

Nieodpowiednie żywienie oraz niezdrowy styl życia (alkohol, papierosy, brak aktywności fizycznej) są przyczyną chorób dietozależnych: chorób sercowo-naczyniowych, otyłości, chorób przewodu pokarmowego, cukrzycy, osteoporozy. Przyjmowanie suplementów może poprawić nieodpowiedni sposób odżywienia i zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych chorób, dlatego czasem warto rozważyć ich stosowanie.

Przyjmuje się, że suplementy diety mogą być stosowane u:

  • osób dorosłych spożywających poniżej 1600 kcal/dzień,
  • osób starszych (witaminy, składniki mineralne),
  • osób stosujących dietę z ograniczeniem niektórych składników odżywczych (wegan),
  • kobiet w ciąży (kwas foliowy, żelazo, czasem wapń),
  • kobiet po menopauzie (wapń, witamina D),
  • niemowląt (witamina D3- 400 jednostek).

Istnieje wiele badań dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa suplementów w obniżaniu ryzyka występowania chorób dietozależnych. Dotychczas udowodniono korzystne działanie kwasów tłuszczowych omega-3, których głównym źródłem są tłuste ryby morskie (tuńczyk, łosoś, makrela). Kwasy te pozytywnie wpływają na profil lipidowy; przede wszystkim obniżają stężenie triglicerydów w surowicy krwi i podwyższają stężenie cholesterolu HDL („dobrego” cholesterolu). Na rynku dostępnych jest również wiele preparatów o działaniu antyoksydacyjnym (przeciw wolnym rodnikom) jest to witamina E, beta- karoten, witamina C, flawonoidy, selen. Witaminy antyoksydacyjne (wit E, wit C, beta-karoten) zawarte w diecie zapobiegają miażdżycy i jej powikłaniom oraz zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Według badań klinicznych witaminy te w formie suplementów nie wykazują działania ochronnego. Zalecane jest, więc spożywanie antyoksydantów w postaci naturalnej – warzywa, owoce, natomiast ich suplementacja może być stosowana u osób z niedoborami. Flawonoidy; barwniki występujące w owocach, warzywach, herbacie - również wykazują działanie przeciwoksydacyjne. Jak potwierdzają badania obserwacyjne, flawonoidy działają przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo. Magnez jest pierwiastkiem biorącym udział w wielu reakcjach metabolicznych. Jego niedobory zwiększają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Do przyczyn niedoboru magnezu należą: nadużywanie alkoholu, stosowanie diet odchudzających, stosowanie niektórych leków. Zbyt małą ilość magnezu w naszym organizmie można uzupełnić stosując suplementy, jednak w dawce nie większej jak 280-350 mg/dzień. Prócz wymienionych składników można również stosować suplementy potasu, wapnia, selenu, witaminy B6 i B12. Suplementy diety nie mogą być stosowane w zamiast zbilansowanej diety.

Czy są to środki, które warto przyjmować cały czas czy tylko, kiedy odchudzamy się?

Istnieje bliski związek pomiędzy zdrowiem człowieka, długością i jakością jego życia, a charakterystyką jego odżywiania się. Do normalnego funkcjonowania komórek organizmu niezbędnych jest wiele mikroskładników, których część może być dostarczana w postaci suplementów diety. Należy w związku z tym pamiętać, że suplementy diety mogą być tylko i wyłącznie stosowane okresowo w celu uzupełnienia niedoborów pokarmowych powstałych w skutek niewłaściwej diety. W przypadku stwierdzonych niedoborów zażywanie okresowo odpowiednich suplementów jest nawet wskazane. Jednakże należy pamiętać, że suplementacja najczęściej wiąże się z dostarczaniem pewnych składników ponad nasze zapotrzebowanie. Należy jednak zauważyć, iż na ogół nie ma potwierdzenia dla korzystnego działania wielu składników w dawkach zwiększonych ponad zalecane dzienne spożycie. Przekroczenie dawek pewnych związków może spowodować, że odłożą się w wątrobie lub innych narządach.Co więcej wiele związków może nawet wykazywać działania niekorzystne:

  • nadmiar witaminy A powoduje odwapnienie kości i zaburzenia pracy nerek,
  • nadmiar witaminy D może powodować nudności, wymioty, świąd skóry, ból oczu, biegunka, wzmożone oddawanie moczu, obfite pocenie się, odkładanie się nadmiernych ilości wapnia w tkankach miękkich, w wątrobie, nerkach, płucach, sercu i naczyniach krwionośnych,
  • nadmiar witaminy E może spowodować zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, chroniczne zmęczenie,
  • nadmiar witaminy B1 objawia się kołataniem serca i drżeniem mięsni, witaminy B12-drętwieniem rąk i nóg, świądem, kolkami.

Czy są jakieś przeciwwskazania przy przyjmowaniu ich?

Suplementów diety nie powinno się przyjmować w przypadku, kiedy dieta jest prawidłowo zbilansowana, dostarczająca wszystkich składników pokarmowych. Należy pamiętać, że nadmiar składników witaminowych, mineralnych lub preparatów specjalnego zastosowania może być wbudowana w wątrobę lub inne narządy. Przeciwwskazaniem jest ostra niewydolność nerek, nieprawidłowa praca wątroby.

Czy przed przyjmowaniem suplementów powinniśmy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem?

Dobór odpowiednich suplementów powinien być poprzedzony konsultacją u dietetyka, który na podstawie konsultacji, zleconych badań analitycznych dobierze odpowiedni suplement.

Z życzeniami zdrowia,

Dominik Konecki

Autorem artykułu jest Dominik Konecki