Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) - zwany inaczej: satureja, cząberek. Roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych, miododajna. Pochodzi z rejony śródziemnomorskiego i rejonu czarnomorskiego. Cząber znany już był w starożytnej Grecji i Rzymie. Do Europy sprowadzili go mnisi około IX wieku. Polskie księgi zielarskie z XVI wieku opisują lecznicze właściwości cząbru i zastosowanie cząbru jako przyprawy. W stanie naturalnym ziele występuje obecnie w rejonie Morza Śródziemnego, w okolicach Alp i w górach Kaukazu. Cząber uprawiany jest w całej Europie, Azji, Ameryce Północnej i Południowej, Afryce oraz w Australii.
Cząber rozmnaża się z nasion, osiąga wysokość około 40 cm. Ma silnie rozgałęzione łodygi. Kwitnie od lipca do października drobnymi jasnofioletowymi, różowymi lub białymi kwiatami. Zbiera się kwitnące ziele i suszy w suchym, cienistym miejscu, w temperaturze do 35 stopni C. Ususzone ziele przechowuje się w szczelnych opakowaniach, bez dostępu światła. Dobrze wysuszone ziele długo utrzymuje aromat i wartości smakowe.
Roślina zawiera olejki lotne (około 14%), złożone z cymolu, karakrolu, cyneolu, oraz sole mineralne, kwasy, garbniki (około 8%), śluz i żywicę.
Cząber jest stosowany w nieżytach układu pokarmowego, jako lek rozkurczowy, poprawiający apetyt i powstrzymujący nadmierną fermentację. Ma lekkie działanie obstrukcyjne oraz wiatropędne. Stosuje się go przeciw pasożytom jelit. Cząber wzmacnia układ nerwowy. Jest doskonałym środkiem przeciwkaszlowym i przeciwkatarowym. Stosuje się go do kąpieli wzmacniających i tonizujących.
Przyprawą są świeże lub suszone liście cząbru oraz całe łodygi, które nadają potrawom przyjemnego, aromatycznego, korzennego zapachu i ostrego, pieprznego smaku. Cząber dodaje się pod koniec gotowania, długo gotowany gorzknieje.
Stosuje się go niemal do wszystkiego. Świeżym, suszonym lub mrożonym cząbrem można przyprawiać rośliny strączkowe, zupy i dania z fasoli, grochu i soczewicy, mięsa i sosy z dziczyzny, potrawy z grzybów leśnych i dania z dodatkiem kapusty kiszonej. Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych ziele poprawia trawienie, szczególnie po spożyciu ciężkostrawnych potraw. Przyprawia się nim sałatki mięsne i ziemniaczane, gotowane i smażone ryby, sosy i majonezy, farsze do drobiu, potrawy warzywne: pieczone ziemniaki, ogórki kwaszone i konserwowe, warzywa w occie, kalafiory i brokuły. Cząber pasuje do potraw z sera, pieczywa z oliwkami i dań jednogarnkowych.
Cząber jest stosowany w nieżytach układu pokarmowego, jako lek rozkurczowy, poprawiający apetyt i powstrzymujący nadmierną fermentację. Ma lekkie działanie obstrukcyjne oraz wiatropędne. Stosuje się go przeciw pasożytom jelit. Cząber wzmacnia układ nerwowy. Jest doskonałym środkiem przeciwkaszlowym i przeciwkatarowym. Stosuje się go do kąpieli wzmacniających i tonizujących.
Przyprawą są świeże lub suszone liście cząbru oraz całe łodygi, które nadają potrawom przyjemnego, aromatycznego, korzennego zapachu i ostrego, pieprznego smaku. Cząber dodaje się pod koniec gotowania, długo gotowany gorzknieje.
Stosuje się go niemal do wszystkiego. Świeżym, suszonym lub mrożonym cząbrem można przyprawiać rośliny strączkowe, zupy i dania z fasoli, grochu i soczewicy, mięsa i sosy z dziczyzny, potrawy z grzybów leśnych i dania z dodatkiem kapusty kiszonej. Dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych ziele poprawia trawienie, szczególnie po spożyciu ciężkostrawnych potraw. Przyprawia się nim sałatki mięsne i ziemniaczane, gotowane i smażone ryby, sosy i majonezy, farsze do drobiu, potrawy warzywne: pieczone ziemniaki, ogórki kwaszone i konserwowe, warzywa w occie, kalafiory i brokuły. Cząber pasuje do potraw z sera, pieczywa z oliwkami i dań jednogarnkowych.
Najczęściej uprawiany i stosowany jako przyprawa jest cząber ogrodowy i górski. Z tych odmian zyskuje się przyprawę o nazwie czubrica, bardzo popularną w Bułgarii. Wchodzi w skład pieprzu ziołowego.
Komentarze