Papryka chili - chilli (Capsicum frutescenes) - roślina warzywna z rodziny psiankowatych, pochodząca z Ameryki Południowej. Pod koniec XV wieku papryka chili dotarła do Europy. Rośnie w klimacie tropikalnym w stanie dzikim lub w klimacie umiarkowanym, w stanie półdzikim, bowiem wymaga dodatkowo sztucznego ciepła. Największymi producentami są państwa Afrykańskie i Amerykańskie. Dużą popularnością cieszy się chili w Chinach, Meksyku, Turcji, Nigerii, Hiszpanii, USA, Wietnamie i Indii. W Europie głównym krajem i stolicą papryki są niewątpliwie Węgry.

W krajach gorących papryka chili osiąga wysokość do 2 metrów. Hodowana w szklarniach i na domowym parapecie dorasta do 50 cm. Najostrzejsze papryki pochodzą z półwyspy Jukatan i Wysp Karaibskich. To odmiana chili zwana habanero. Na świecie występuje wiele odmian papryki chili: galapeno, jalapeno, serrano, romesco, tabasco, choricero. Chili bardzo różnią się rozmiarami owoców, jak i ostrością. Wszystkie jednak mają bardzo ostry, piekący smak, za który odpowiada kapsaicyna. W 1912 roku austriacki farmaceuta Scoville opracował skalę Scoville'a, która określa ostrość papryczek. Im więcej punktów, tym przyprawa ostrzejsza. Skala ta mierzy koncentrację kapsaicyny.

Jest bardzo dużo odmian papryki o owocach różnej wielkości, smaku i barwy. Papryczki mogą być zielone, żółte, pomarańczowe, czerwone i ciemnoczerwone. Najmniejsze owoce są najostrzejsze w smaku, a strączki nie przekraczają 2 cm. Te łagodniejsze są bardziej zaokrąglone i mają ostry, żywy czerwony kolor.

Papryka chili zawiera duże ilości witaminy C, ale jest również bogata w witaminy A, E, P, B1, B2. Zawiera sporo błonnika i antyoksydanty, które posiadają zdolność neutralizowania wolnych rodników. Ma doskonały wpływ na trawienie. Zapobiega rozwojowi bakterii w produktach, ale także w żołądku. Przyspiesza proces przemiany materii i może przyczyniać się do szybszego spalania kalorii. Kapsaicyna znajdująca się w papryce jest składnikiem maści przeciwbólowych, jest doskonałym środkiem w leczeniu bólu głowy i zapaleniu stawów. Maść ma właściwości rozgrzewające. Wspomaga układ krążenia. Chili obniża poziom cholesterolu i triglicerydów.

W kuchni najczęściej używamy świeżych owoców lub wysuszone i zmielone papryczki chili, w postaci proszku chili, pieprzu cayenne czy pieprzu tureckiego. Pod nazwą "chili" w sprzedaży znajdują się mieszanki, w skład których wchodzą oprócz papryki, inne zioła i przyprawy, m. in. majeranek, ziele angielskie, czosnek, kminek, goździki. Mieszanka cayenne jest połączeniem suszonych strączków chili i pieprzu cayenne. Chili jest niezbędną przyprawą w kuchni meksykańskiej i indyjskiej. Meksykanie uwielbiają ostre smaki i dodają chili do wielu potraw. Nachos, tacos, pikantne salsy, tortille, to wizytówka barwnej i żywiołowej kuchni meksykańskiej. W kuchni meksykańskiej jest numerem jeden wśród wszystkich przypraw. Kuchnia chińska, tajska czy indyjska uzupełnia większość swoich potraw przyprawą chili. Dodawana jest do mielonego mięsa i mięs grillowanych. Chili nadaje orientalny smak sosom i marynatom. Do większości dań w kuchni azjatyckiej podaje się sosy słodko-pikantne przygotowane z użyciem chili. Przyprawa pojawia się więc i w potrawach rybnych, i orientalnych sałatkach. Jest nieodzownym dodatkiem do paprykarzu i gulaszu. Dodana do fasoli i pomidorów wzmacnia smak potrawy. Ostatnio, ta bardzo ostra papryczka, awansowała jako dodatek do deserów. Dużą popularnością cieszy się czekolada z dodatkiem chili.

Używając papryczki chili należy pamiętać o kilku zasadach. Po bezpośrednim kontakcie z chili należy bardzo dokładnie umyć ręce. Podczas obróbki nie należy dotykać oczu i nosa. Niewielka ilość tej przyprawy w zetknięciu z oczami spowoduje bardzo nieprzyjemne objawy pieczenia, swędzenia i łzawienia oka. Świeże strączki należy przechowywać w ciemnym, przewiewnym miejscu, a suszoną w ciemnym, szczelnie zamkniętym słoiu. Nie należy wsypywać chili na gorący tłuszcz, ponieważ bardzo szybko się karmelizuje i nadaje potrawie goryczki.

Zobacz też: papryka faszerowana - 17 pomysłów