Okoliczności powstania kanapki nie są znane. Pierwsza wzmianka o croque-monsieur pochodzi z menu paryskiej kawiarni z bulwaru Kapucynów z 1910 roku. Kilka lat później pisał o niej Marcel Proust, w drugim tomie W poszukiwaniu straconego czasu. Jej obecność w książce nie jest niestety tak kluczowa, jak w przypadku Proustowskiej magdalenki. Szkoda. Strumień świadomości zapoczątkowany kęsem chrupiącej kanapki z rozpuszczonym serem mógłby być naprawdę inspirujący.

Najprostsza wersja croque-monsieur składa się z chleba (najczęściej pain de mie, czyli francuskiej wersji chleba tostowego), szynki oraz sera – Emmentalera lub Gruyère. Kanapka jest podpiekana na patelni lub w piekarniku, dzięki czemu chleb jest chrupiący, a ser rozpuszczony. Stąd właśnie wzięła się nazwa chrupiącego dżentelmena – kanapka przyjemnie chrzęści pod zębami jej zjadacza. Bardziej wyrafinowana wersja croque-monsieur jest zapiekana pod beszamelem albo serowym sosem Mornay.

Croque-monsieur stanowi ogromne pole do popisu dla kanapkowych artystów. Powstało wiele wersji tej prostej kanapki. Najsłynniejsza, croque-madame („chrupiąca dama”), została wzbogacona o jajko sadzone lub ugotowane w koszulce. Nazwa jest uzasadniona, ponieważ w leżącym na szczycie kanapki jajku można dopatrzeć się podobieństwa do staromodnych kobiecych kapeluszy. W tym doborowym towarzystwie nie może zabraknąć także „chrupiącej panienki”. Croque-mademoiselle to określenie używane w stosunku do dietetycznych wersji kanapki.

Istnieje jeszcze wiele innych wariacji. Croque-provençal dodatkowo zawiera pomidor, a croque-norvégien wędzonego łososia zamiast szynki. Ślinka cieknie na myśl o croque-bolognese z mięsnym sosem bolońskim albo croque-tartiflette, inspirowanym francuskim daniem z ziemniakami, bekonem, cebulą i miękkim serem reblochon. Kanapka jest tak popularna we Francji, że nawet Ronald McDonald postanowił wprowadzić ją do menu swoich restauracji. Francuzi mogą zamówiać chrupiące „Croque McDo”.

Zapraszam do przygotowania kanapki croque-monsieur z tapenadą z czarnych oliwek: http://www.polska-gotuje.pl/przepis/croque-monsieur-z-tapenada-8.

Przepisy na tę i inne kanapki znajdziecie na blogu Sandwicherie.