Kurkuma (Curcuma domestica) zwana inaczej szafranem indyjskim, szafranicą, żółcieniem, ostryżem. Roślina uprawna z rodziny imbirowatych, rosnąca w klimacie tropikalnym. Wywodzi się z Azji. Do Europy przywędrowała już w starożytności. Marco Polo wspomina o niej w czasie swej podróży do Chin. Obecnie uprawiana jest w Indii, Chinach, Indonezji,  Filipinach, Japonii, na Jawie i w Peru.

Kurkuma obejmuje ponad 70 gatunków roślin osiągających wysokość 60-100 cm. Ciemnozielone liście wyrastają z bulwiastego kłącza. Korzenie i kłącza są właściwą przyprawą, którą używa się w stanie sproszkowanym. Łodygi, kłącza i korzenie są gotowane, następnie suszone na słońcu i proszkowane. Kurkuma ma charakterystyczny zapach oraz korzenny, gorzkawy smak.

Kurkuma zawiera około 5% kurkuminy odpowiedzialnej za żółtą barwę rośliny, olejek lotny, alantoinę, turmeron, żywice, cukry: arabinozę, glukozę i fruktozę oraz proteiny, tłuszcze, błonnik, wapno, żelazo i magnez.

Żółty pigment z kurkumy ma właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, żółciopędne, rozkurczowe i tonizujące. Kurkuma chroni przewód pokarmowy przed czynnikami toksycznymi. Oczyszcza organizm z wolnych rodników. Od dawna kurkumę stosuje się w leczeniu wielu chorób, takich jak przeziębienie, katar, ospa wietrzna, zapalenie spojówek, niestrawności żołądka oraz jako środek przyspieszający gojenie się ran.

Kurkuma ma również zastosowanie w kosmetyce, jest składnikiem kremów i mydeł, a olej z tej rośliny wykorzystywany jest w przemyśle perfumeryjnym.

Od wielu lat kurkuma używana jest jako przyprawa i jako barwnik w przemyśle spożywczym. Niewielki dodatek zabarwia potrawę na silnie żółty kolor, stąd nazwa szafran indyjski. Jest dużo, dużo tańsza od szafranu, który uchodzi za najdroższą przyprawę na świecie. Kurkumą barwimy masło, margarynę, sery, sałatki, ryż, jajka, likiery i produkty cukiernicze.

Smak kurkumy jest lekko gorzki i korzenny, więc nadaje charakterystycznego smaku potrawom. Pasuje do rosołu, drobiu, warzyw, makaronów, mięsa baraniego i wołowego, krewetek, krabów i mięczaków. Doprawiamy nim marynaty, ogórki i warzywa w occie.

W handlu możemy nabyć kurkumę w postaci proszku i korzenia. Szafran indyjski należy przechowywać w szczelni zamkniętym pojemniku, ponieważ bardzo szybko traci swój zapach. Właściwości barwiące zachowuje bardzo długo.