Euro na talerzu: kuchnia szwedzka

Szwedzi mówią o sobie żartobliwie, jako o narodzie zimnym i sztywnym, ale odważnym pod względem kosztowania przysmaków z innych zakątkow świata.

Przez wieki szwedzka kuchnia była otwarta na obce wpływy kulinarne. Na przełomie XVI i XVII wieku królowała głównie kuchnia francuska i polska.

Nic dziwnego, Polskę i Szwecję  łączy wiele lat wspólnej historii. Posiadanie polskiego kucharza w tym okresie było bardzo w modzie i podnosiło status rodziny w społeczeństwie. Szwedzkie książki kucharskie pochodzące z tego okresu zawierają różne polskie dania, które serwowano na szwedzkim stole jak np. szczupak zapiekany z cebulą i jabłkami.

Inne danie to gołąbki, znane też Polakom, które zawitało do Szwecji z imperium osmańskiego wraz z kawą i köttbullar- szwedzkie klopsiki. Potrawy te do dziś są bardzo popularne zwłaszcza köttbullar.

Kulinarna rewolucja nabrała swej intensywności w dzisiejszych, bliższych nam czasach. Sushi i kawa latte na dobre zadomowiły się w szwedzkiej kulturze tak samo jak tzw. fast food. Pizza np. zawitała do Szwecji w latach 60-tych, a zaraz po niej kebab i falafel.

Szwedzka kuchnia zadziwia połączeniem słodko-gorzkiego i gorzko- kwaśnego smaku w różnych potrawach i przetworach, które mogą podrażnić niejedno podniebienie. Bardzo popularne śledzie przyrządza się tutaj na słodko kwaśno, a nawet z przyprawami korzennymi i winem marschala czy whisky. Śledź jest nieodzowną przekąską na świątecznym stole czy podczas święta lata – Midsommar.Tak samo jak w Polsce Szwedzi jedzą śledzie z chlebem lub ziemniakami, najchętniej młodymi. Słodko gorzki dzem z borówki brusznicy serwuje się wraz z blodpudding, jako dodatek do placków ziemniaczanych – ragmunkar, czy mięsnymi klopsikami- köttbullar.

Köttbullar to bardzo tradycyjna  potrawa i rozpowszechniona  w całej Szwecji. Te mięsne klopsiki wielkości włoskiego orzecha to również obowiązkowe danie na specjalne okazje i święta. Szwedzki  łosoś marynowany w koprze i soli - gravadlax czy wędzony to znany delikates na całym świecie. Poza tym Szwedzi słyną z tortów kanapkowych. W Szwecji serwuje się torty kanapkowe, głównie z  łososiem i krewetkami na różne okazje i uroczystości rodzinne. Tort kanapkowy jest nieodzownym składnikiem szwedzkich zimnych bufetów – smörgåsbord.

Najbardziej zadziwiającą szwedzką potrawą jest jednak dla mnie surströmming. Jest to rodzaj śledzia, który najpierw zaprawia się solą, a potem kisi przez długi okres. Smakosze tego delikatesu twierdzą, ze śledz smakuje o dużo lepiej niż pachnie. Ten szwedzki rarytas ma swoją premierę w trzeci czwartek sierpnia każdego roku. Podaje go się zazwyczaj z chrupkim pieczywem -knäckebröd, kwaśną śmietaną, ziemniakami i czerwoną cebulą.  Poza tym Szwedzi uwielbiają krewetki i raki i również w sierpniu są organizowane liczne festy z tymi specjałami w roli głównej, tzw. kräftskivor.

W północnej części kraju Lapończycy hodują renifery. Mięso z renifera jest tam regionalnym przysmakiem pod nazwą renskav. To cienkie kawałki mięsa z renifera, zamrożone lub suszone, które smaży się na patelni.

Z kolei z południa kraju wywodzi się tradycja jedzenia szynki, kiełbasy, smażonego peklowanego boczku czy blodpudding (rodzaj puddingu zrobionego z wieprzowej krwi).  Szynka jest jedną z najbardziej tradycyjnych potraw szwedzkiej kuchni. Szynkę, gotowaną i zapiekaną z musztardą, miodem i tartą bułką podaje się na wigilijnym stole i przy innych specjalnych okazjach. Jedzenie wołowiny w Szwecji było przez dłuższy okres istnym luksusem. Mimo to wołowina  zyskała na popularności i dzisiaj istnieją typowe dla kuchni szwedzkiej dania z wołowiny jak biff ze smażoną cebulą czy gulasz wołowy -sjömansbiff.

Szwedzi mają również swoje tradycyjne wypieki. Pierwszym z nich to drożdżowa bułka cynamonowa – kanelbulle, koniecznie posypana perłowym cukrem. Innym nie mniej tradycyjnym wypiekiem, który Szwedzi konsumują podczas całego karnawału, aż do tłustego czwartku to semla. Jest to mięciutka bułeczka drożdżowa upieczona z dodatkiem  kardamonu, wypełniona masą marcepanową i udekorowana smietaną. Poza nimi Szwedzi uwielbiają wszelkiego rodzaju ciasta ucierane i oczywiście tarty, owocowe jak i wytrawne.